Op initiatief van de bewoners

Op goed geluk neem ik in Utrecht de trein naar Culemborg. Het was mij niet gelukt om voordien contact te leggen, maar – zo dacht ik – in een wijk met meer dan tweehonderd ecologische woningen loop ik vast wel iemand tegen het lijf die mij even te woord wilt staan. Bovendien heb ik geen zin in theoretische beschouwingen over ecologisch wonen, maar wou ik van de bewoners zelf weten hoe dat voelt: leven en wonen in Eva Lanxmeer.

De eerste persoon die ik tegen het lijf loop, is Arno. Na enkele minuten nodigt hij mij op de koffie uit. Toevallig is hij één van de bewoners die soms groepen begeleidt. Arno woont er al 7,5 jaar. Eva Lanxmeer is als wijk ook nog ’s opgedeeld in meerdere “hofjes”. De bewoners van elk hofje komen regelmatig samen, en dan beslissen ze om allerlei dingen te doen om het wonen nog aangenamer te maken. Dat is ondermeer zo voor het groenbeheer. “Wij doen het groenbeheer zelf,” legt Arno uit. In ruil geeft de stad Culemborg ons het budget dat ze daardoor uitspaart. Zo is er heel wat ruimte voor eigen initiatief. De bewoners voelen zich bovendien meer betrokken en verantwoordelijk voor het resultaat.

Opmerkelijk in Eva Lanxmeer zijn de tuintjes. Er zijn geen schuttingen, de individuele tuintjes lopen in elkaar over, en gaan ook over in de gemeenschappelijke tuin van het hof. Zo krijg je een open zicht vanuit de woonkamer. “Maar ook voor insecten is dit veel interessanter”, weet Arno.

Wat verder neemt Gonda mij op sleeptouw. Zij is aan het werk in de gemeenschappelijke tuin van het Toon Hermans Hof. Gonda woont al 12 jaar in Eva Lanxmeer, samen met haar echtgenoot, Ed. In Eva Lanxmeer wonen zo’n 1000 mensen. Er zijn 200 huizen, 5 bedrijven en een grote schoolgemeenschap.

Als bewoners van het eerste uur hebben Gonda en Ed mee beslist over de aanleg van de gemeenschappelijke tuin van het hof. Dit gebeurde aan de hand van een lang proces onder begeleiding van een landschapsarchitect. Elke bewoner van het Toon Hermanshof (zoals het toen was) legde zijn wensen op tafel. Dit vormde de basis van het ontwerp, dat vervolgens op tafel werd gelegd. “Tegelijk werd ons uitgelegd wat de consequenties van het ontwerp waren: wat het onderhoud precies zou inhouden en hoe intensief het zou zijn,…” Op die manier konden ze de taken verdelen. Tevens beslisten de bewoners om een maandelijkse gezamenlijke hofwerkdag te organiseren.

“En daar knelt het schoentje wel ‘s,” nuanceert Gonda. Het is niet zo makkelijk om iedereen mee te krijgen. Niet iedereen heeft tijd om te tuinieren, niet iedereen weet hoe het moet. Na de aanleg van de tuin zijn er in 2005 nog een aantal woningen bijgekomen. Die nieuwe mensen moesten ze overtuigen om in de tuin mee te werken. “Een groot welkomstfeest heeft wonderen verricht”, lacht ze.

Zowel Arno als Gonda zijn vertrouwd met permacultuur. “Destijds zijn er pogingen gedaan om permacultuur te introduceren in de stadsboerderij van Eva Lanxmeer”, vertelt Arno. Maar de bezieler ervan is een paar jaar geleden uit het project gestapt. Nu is het een biologisch-dynamisch tuinbouwbedrijf. Dit laat de bewoners toe om te kiezen voor lokaal geproduceerd voedsel. “In onze tuinen zie je soms ideeën die uit de permacultuurbeweging komen,” merkt Gonda op. Her en der zie je fruitbomen, maar voor het overige zijn het over het algemeen toch eerder siertuintjes.

Eva Lanxmeer is uiteraard meer dan alleen maar een project rond tuinen. Naast de wijk ligt een boomgaard van half- en hoogstamappelbomen. Het onderhoud gebeurt door enkele bewoners, en twee weekenden per jaar mag iedereen er gaan plukken. Van de oogst wordt appelsap geperst.

Je ziet er ook zonneboilers en zonnepanelen. Er is een gezamenlijk verwarmingssysteem met muurverwarming. Het grijze afvalwater wordt gezuiverd door een rietveld. De woningen zijn allemaal opgetrokken uit een houtskelet, ze zijn ruim en licht en stevig geïsoleerd.

Slechts een paar woningen stonden te koop. Ik heb niet durven polsen naar de prijs…